‘Dolar diplomasisi’: Honduras, Tayvan yerine Çin’le diplomatik ilişki kurdu
Orta Amerika ülkesi Honduras, Tayvan ile diplomatik ilişkilerini kestiğini açıklamasının ardından Çin ile diplomatik ilişki başlattı. Honduras, ‘Tek Çin’ politikası gereği Tayvan’ı Çin’in bir parçası olarak kabul etti.
Tayvan yönetimi ise Honduras’ı Çin’i seçmeden önce kendilerinden ‘fahiş miktarda para talep etmekle’ suçladı.
Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Bakan Çin Gang ile Honduraslı mevkidaşı Eduardo Reina’nın diplomatik ilişkilerin kurulmasına ilişkin ortak bildiriyi Pekin’de imzaladığı bildirildi.
Bildiride, iki ülkenin birbirlerini karşılıklı tanıdığı ve imza tarihinden itibaren büyükelçi düzeyinde diplomatik ilişkiler kuracağı belirtildi.
Honduras Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Tayvan ile diplomatik ilişkilerin kesildiği, onun yerine Çin Halk Cumhuriyeti’nin (ÇHC), Çin’in temsilcisi olarak tanındığı duyurulmuştu.
Açıklamada, “Honduras Cumhuriyeti hükümeti, dünyada tek bir Çin olduğunu ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin Çin’in tamamını temsil eden tek meşru hükümet olduğunu tanır.” ifadesine yer verilmişti.
“Çin’in dolar diplomasisi ile mücadele etmeyeceğiz”
Tayvan Dışişleri Bakanı Joseph Wu, geçen yılın başlarında Honduras’ta göreve gelen Castro ve hükümetinin Çin hakkında ‘her zaman yanılsamalara sahip olduğunu’ söyledi.
Bakan Wu, “Dışişleri Bakanlığı ve büyükelçilik ilgili bilgileri değerlendirdi ve dikkatle ele aldı. Ancak Castro hükümeti bizden milyarlarca dolarlık devasa ekonomik yardım talebinde bulundu ve Tayvan ile Çin tarafından sağlanan yardım programlarının fiyatlarını karşılaştırdı” dedi.
Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-wen ise video açıklamasında Çin’in ‘anlamsız dolar diplomasisiyle’ rekabet etmeyeceklerini söyledi.
Tayvan’ı tanıyan ülke sayısı 12’ye düştü
Honduras’ın ilişkilerini kesmesi sonucu Tayvan’ı diplomatik olarak tanımayı sürdüren Birleşmiş Milletler (BM) üyesi ülke sayısı 12’ye düştü.
En son Orta Amerika ülkesi Nikaragua, 10 Aralık 2021’de Tayvan ile diplomatik ilişkilerini keserek Pekin’i Çin’in temsilcisi olarak tanıdığını duyurmuştu.
Halen Orta Amerika ülkeleri Guatemala ve Belize, Güney Amerika ülkesi Paraguay, Karayip ülkeleri Haiti, Saint Vincent ve Grenadinler, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Pasifik ülkeleri Tuvalu, Nauru, Palau ve Marshall Adaları ile Afrika ülkesi Esvatini, Tayvan’ı Çin’in temsilcisi olarak tanıyor.
BM üyesi olmayan Vatikan da Tayvan ile diplomatik ilişkisini sürdürüyor.
Honduras’ın 27 Ocak’ta göreve başlayan Devlet Başkanı Xiomara Castro, diplomatik tanıma ilişkisini Taipei’den Pekin’e çevirme niyetini dile getirmiş, Dışişleri Bakanı Eduardo Reina’yı 23 Mart’ta müzakereleri yürütmek ve diplomatik protokol imzalamak için Pekin’e göndermişti.
Çin-Tayvan anlaşmazlığı
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zıdong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etti.
Bu girişim Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Çin’i temsil etti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin ardından 1971’de BM Genel Kurulunda yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale geldi.
Pekin yönetimi, “Tek Çin” ilkesini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan’ın fiili bağımsızlığının hukuki bir statü kazanmasına, Tayvan hükümetinin dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM’de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
ÇHC, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik ilişkilerini kesmesini şart koşuyor.