Teyit: AB ülkeleri UCM’nin Netanyahu hakkındaki tutuklama emri konusunda ne düşünüyor?

Fransa, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) Binyamin Netanyahu hakkındaki tutuklama kararına şüpheyle yaklaşan son AB ülkesi oldu ve İsrail Başbakanı’nın mahkemenin emirlerinden muaf olabileceğini iddia etti.

Bu, Netanyahu’nun tutuklanmasını isteyen dönüm noktası niteliğindeki kararın AB ülkelerinin arasını açtığının bir başka işareti.

Lahey merkezli mahkeme, UCM Savcısı Karim Khan’ın mayıs ayında yaptığı talebin ardından 21 Kasım’da İsrail ve Hamas liderliğinin kilit üyeleri için tutuklama emri çıkardı. İsrail ve Hamas arasındaki çatışmada insanlığa karşı işlenen suçlar ve savaş suçları gerekçe gösterildi.

UCM’nin tutuklama emirlerini uygulama yetkisi yoktur ve 27 AB üye devletinin tamamını içeren 124 taraf devlete, firari şüphelileri tutuklamaları için güvenmektedir.

Şu ana kadar mahkemenin emirlerine karşı geleceğini açıkça söyleyen tek AB ülkesi Macaristan olurken, sadece birkaç Avrupa başkenti, yasal yükümlülüklerine rağmen Netanyahu’nun kendi topraklarına adım atması halinde tutuklama sözü verdi.

Birçok hükümet çelişkili açıklamalar yaparak mahkemenin çalışmalarını desteklediklerini iddia etti, ancak tutuklama taahhüdünde bulunmayı reddetti. İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), AB devletlerinin taahhütte bulunmayan tutumunun “cezasızlık ortamını beslediğini” söylüyor.

Hangi AB üye devletleri UCM’nin kararına uyacak?

Belçika, Hollanda, İrlanda, Litvanya, Slovenya ve İspanya tutuklama kararını uygulayacaklarına dair en güçlü işaretleri verdiler.

Görevden ayrılan başbakan Alexander De Croo geçtiğimiz perşembe günü yaptığı açıklamada, Belçika’nın “sorumluluğunu üstleneceğini” belirterek, “çifte standart olamayacağını” sözlerine ekledi.

Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp parlamentoya Netanyahu’nun Hollanda’da tutuklanacağını açıkladı ve UCM’nin tutuklama emrini çıkarmasının ardından İsrail’e yapacağı ziyareti iptal etti.

Gazze ve Lübnan’daki operasyonları nedeniyle İsrail’e yaptırım uygulanması için AB’ye ortaklaşa baskı yapan İrlanda ve İspanya’nın yanı sıra Litvanya ve Slovenya da yakalama emri konusunda harekete geçeceklerini açıkladılar.

İsrail’in sıkı bir müttefiki olmasına rağmen Avusturya da bu karara uymak zorunda kalacağını belirtti. Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg yaptığı açıklamada, kararın “tamamen anlaşılmaz” ve “saçma” olarak nitelendirdi, ancak “uluslararası hukukun pazarlık konusu yapılamayacağını ve her yerde, her zaman geçerli olduğunu” sözlerine ekledi.

Estonya, İsveç ve Danimarka da yakalama emirlerinin çıkarılmasından bu yana UCM’nin çalışmalarını desteklediklerini ifade etmekle birlikte İsrail liderini tutuklamaya hazır olduklarını açıkça belirtmedi.

Fransa, Almanya ve İtalya taahhütte bulunmadı

Ancak AB’nin en kalabalık üç ülkesi olan Fransa, Almanya ve İtalya da dahil olmak üzere pek çok AB ülkesinin bu konudaki kararsız tutumu mahkemenin otoritesini daha da aşındırma riski taşıyor.

UCM’nin uluslararası hukukun korunmasındaki rolünün güçlü bir savunucusu olduğunu söyleyen Fransız hükümeti, İsrail mahkemeye üye olmadığı için Netanyahu’nun tutuklama emirlerinden muaf olduğunu iddia etti.

Fransa Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada şöyle denildi: “Bir devletin, UCM’ye taraf olmayan devletlerin dokunulmazlıklarıyla ilgili olarak uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülükleriyle tutarsız hareket etmesi istenemez.”

Açıklamada, “Bu dokunulmazlıklar Başbakan Netanyahu ve ilgili diğer bakanlar için geçerlidir ve UCM’nin bizden tutuklanmalarını ve teslim edilmelerini talep etmesi halinde dikkate alınmalıdır,” denildi.

Bu yorumlar, Paris’in başlangıçta yakalama emrine karşılık olarak yükümlülüklerini yerine getireceğini belirtmesinin ardından geldi.

Benzer şekilde İtalya da Netanyahu’nun tutuklanmasının uygulanabilirliğini sorgulamış ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani geçen hafta “Netanyahu’nun tutuklanması en azından başbakan olduğu sürece mümkün değildir” demişti.

Almanya başlangıçta tutuklama kararına olası tepkisini “inceleyeceğini” belirtti, ancak mahkemeye verdiği sarsılmaz destek ile İsrail’e karşı tarihi sorumluluğu arasında kaldığı düşünülüyor.

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, İtalya’daki G7 toplantısı marjında gazetecilere verdiği demeçte “Alman hükümeti yasalara uyar çünkü hiç kimse yasaların üstünde değildir” diyerek Berlin’in yakalama emrine uyabileceğini ima etti.

Ancak bir hükümet sözcüsü geçtiğimiz günlerde Almanya’nın Netanyahu’yu kendi topraklarında gözaltına alacağını “hayal etmekte güçlük çektiğini” söyleyerek üçlü koalisyon hükümeti içinde bu konuda olası çatlakların sinyalini verdi.